Atlas gebergte
Reizen in Marokko is verrassend gemakkelijk. De koningssteden Fes, Meknes, Marrakesh en Rabat in het noordelijke deel van het land zijn via snelle en efficiënte treinverbindingen met elkaar verbonden. Het zuidelijke gedeelte van Marokko is minder druk bevolkt dan het noorden. Het bestaat uit het immense Atlas gebergte en grote woestijnen. Hier reist de bus even efficiënt en betrouwbaar als de trein. CTM en Supratours zijn concurrerende busdiensten, die verbindingen tussen de zuidelijke steden onderhouden. De 200 kilometer lange trip dwars door Atlas van Marrakesh naar Quarzazat duurt 5 uur. Ik ben er, omgerekend, 7 euro kwijt en 50 cent voor de bagage. Deze reis door de hoge Atlas met zijn besneeuwde bergtoppen is op zich al de moeite waard. Ik ben benieuwd hoever ik naar het zuiden kan komen met de bus. Is Timboektoe in Mali haalbaar? Waar zal ik stranden? Wordt het een teleurstelling als de eindbestemming niet haalbaar is? Maar dat alles blijkt uiteindelijk ontzettend mee te vallen. Zelfs de tussenstops op de weg door het Atlasgebergte zijn verrassend. Er is uitgebreid gelegenheid om verse sinaasappelsap te drinken en te genieten van het uitzicht op de besneeuwde bergtoppen.
Quarzazat
De eerste stop op weg naar Timboektoe is Quarzazat, een erg rustige stad, waar je erop uit moet om iets interessants te zoeken. Dat is onder meer te vinden bij een bezoek aan de lokale filmstudio’s. Quarzazat is een populaire lokatie voor epos-achtige filmopnames met religieuze en historisch bijbelse thema’s, zoals the Last Temptation of Christ uit 1988. Er is een heus Cinema Museum ingericht met allerlei rekwisieten en nagebouwde Bijbelse filmlocaties. Het ziet er allemaal wat stoffig en sjofel uit, maar dat is juist ook de charme van de plek. Het lijkt of sommige herinneringen aan de oude films hier weer tot leven komen. Ook Laurence of Arabia, The Shelthering Sky, The Gladiator en zelfs het niet zo héél orthodox-bijbelse Sex in the City II is er in 2010 opgenomen. In 2006 was Quarzazat wereldnieuws voor de autorally sport. Toen diende het als de finishplaats van de vierde etappe van de rally Parijs-Dakar.
Een andere toeristische attractie, die de moeite van het bezoeken waard is, is de Taouirirt Kashbah ( zie foto ). Dit is een indrukwekkende kashbah uit het begin van de 19e eeuw. Het paleisachtig complex diende alseonderkomen voor de krachtige lokale Glaoui-clan, die de karavaanroutes in de regio lange tijd met ijzeren vuist beheerste en er steenrijk van werd.
Agdez
Vanaf Quarzazat verandert het landschap. De 200 kilometer lange route van Quarzazat naar Zagora gaat door de vallei van de Draa, een langgerekt vruchtbaar groen dal met palmbomen. Ik maakte op aanraden van de reisgids Lonely Planet, die ik van Thomas en Loes had meegekregen, een tussenstop in Agdz. Het charmante piepkleine dorpje zou volgens de gids te vaak onterecht worden overgeslagen. Daar kreeg ik geen spijt van. Het is inderdaad een verborgen parel.
Agdz of Agdez betekent in het Berber ‘rustplaats‘. De plaats doet in alle opzichten die naam eer aan. Het is er erg rustig en er zijn verschillende accomodaties op te overnachten. Het stadje ligt op de oude karavaanroute, die Marrakesh met Timboektoe verbindt. Het heeft lange tijd een belangrijke economische rol in de regio gespeeld. Het stadje met zo’n 10.000 inwoners is eigenlijk één langgerekte bebouwde weg langs de route van Quarzazat naar Zagora, die met enkele zijstraten het centrum van het plaatsje vormt. Daarachter, aan de oostkant, liggen de oude woonwijken waar ik aan de hand van Lonely Planet op zoek ging naar een plek om te overnachten. Op een verhard zandpad passeer ik onverwacht tussen de eenvoudige woonhuizen en landerijen een schitterende oude kashbah. Dit is het verdedigbare deel van de medina, de binnenstad, zoiets als een citadel. Geen idee hoe en of het gebouw nog in gebruik is. Indrukwekkend is het wel. Verder heb ik geen idee waar ik uiteindelijk terecht zal komen. Voorlopig maak ik me daar geen zorgen over. De plaatselijke bevolking is erg vriendelijk en behulpzaam. De gastvrijheid in deze gebieden is een serieuze aangelegenheid en niet alleen maar spreekwoordelijk.
Dar Qamar
Waar ik uiteindelijk terecht kwam werd, na lange tochten over zanderige paden, een grote verrassing. Onderweg klopte ik bij verschillende accomodaties aan. Stuk voor stuk waren ze gesloten – misschien middagrust? Met veel vriendelijke maar onbegrepen informatie van de lokale Berbers bleef ik verder zoeken. Vermoeid en verstoft, klopte ik aan op een onbeduidende deur en een vriendelijke Frans sprekende man heette me hartelijk welkom in Dar Qamar. Ik stapte een verrassend prachtige tuin met een kabbelend beekje binnen. De Franse eigenaar bleek hier een waar lustoord te hebben opgetrokken na een carrière als hotelier in Frankrijk. Vanuit de ligstoelen aan het koele zwembad had je zicht op de ruïne van een oude kashbah. Mijn liefje, wat wil je nog meer. Agdz doet zijn naam als rustplaats eer aan. In de tuin liggen vijf naar Marokkaanse stijl ingerichte kamers verscholen tussen geurende bloemen en hoge palmbomen. Daarnaast staan er ook nog twee luxueuze suites voor de gasten beschikbaar. Er waren op dat moment slechts vier Franse gasten aanwezig, dus ruimte genoeg. Een beslissing was snel genomen.
Of ik ook mee wilde eten? Een uurtje later zat ik aan de rand van het zwembad achter een met chique tafellinnen en dubbele couverts gedekte tafel. Wijntje? Zo zat ik even later onverwacht – ietwat under-dressed – aan een exquis culinair diner midden in een prachtige oase. Langzaam verscheen tussen de palmbomen de maan aan een heldere sterrenhemel. Ik maakt de eigenaar complimenten over het optrekje en ‘in alle bescheidenheid’ vertelde hij dat Brad Pitt en Angelina Jolie ook zo genoten hadden van het diner. Slik! Misschien had ik beter eerst naar de verblijfkosten moeten informeren, of wellicht naar de gage van de gastheer? Maar dat is natuurlijk niet ‘comme il faut’ op dit niveau. Gelukkig realiseerde ik me, dat ik – voor noodgevallen – mijn creditcard bij me had, dan zou ik thuis wel zien of dit paradijsje meer dan één rib uit mijn lijf zou zijn geworden. Dit was duidelijk zo’n noodgeval! De les is: ga nooit af op de buitenkant van de dingen; het leven is vol verrassingen – wees voorbereid!
desert trip – Tamnagoult
Van Agdz uit heb ik me de volgende dag met een lokale taxi naar Tamnagoult laten rijden om via een prachtige wandeling langs de Draa en door de palmerie terug naar Dar Qamar te lopen. Een tocht van zo’n 7 kilometer. Bij Auberge Chez Yacob in Tamnagoult werd me de wandeling echter afgeraden vanwege de hitte op het midden van de dag. Maar als doorgewinterde Hollander is af en toe een stevige 40 graden niet te versmaden, dus in de benen. Veel beschutting tegen de zon was er niet. Het werd een onvergetelijke wandeling door de ongerepte natuur op de scheidslijn van oase en woestijn met verschillende ontmoetingen met lokale bewoners. Onderweg werd ik door enkele Berbers, die hun landje aan het bewerken waren, uitgenodigd om thee te komen drinken. De volgende dag trok ik welgemoed naar Zagora, het eindpunt van deze reis. Zagora is een van de meest zuidelijk gelegen grote steden van Marokko richting de grens met Algerije en wordt de poort naar de woestijn genoemd.
Timboektoe
Eenmaal in Zagora kun je in 52 dagen naar Timboektoe, de legendarische hoofdstad van Mali. Per kameel wel te verstaan! Timboektoe – de naam van de stad is Berbers en zou ‘zij met de grote navel‘ (Tin Boektoe) betekenen – is vermoedelijk door Toearegs in de 12e eeuw gesticht als pleisterplaats voor de karavaanhandel in zout, indertijd een erg schaars product in andere delen van Afrika. Dit werd dan verruild in West-Afrika voor onder meer goud en slaven. Overigens was op dit moment een reis naar het illustere Timboektoe niet echt een aanrader, want begin 2012 werd dat ingenomen door Toearegrebellen uit het noorden van Mali. De stad werd weliswaar op 28 januari 2013 zonder gevechten heroverd door Franse en Malinese troepen, maar toch… Het is nu juni en ik was er niet erg gerust op. In de schitterende zandduinen van Zagora strandde dan ook – voorlopig – mijn avontuurlijke reisplannen naar Timboektoe.
Terug in Riad Aïcha te Marrakesh had ik alle tijd om de volgende trip naar Agadir en Essouira aan de westkust van Marokko voor te bereiden.