luipaard of panter

De luipaard of panter (Panthera pardus ) is een grote carnivoor, een vleeseter dus. Carnivoren zij ook predatoren, dat wil zeggen dieren of een ander organismen die hun prooi actief bejagen om het te doden. Daarenboven is de luipaard of panter een roofdier. De verschillende benamingen worden gegeven vanuit verschillende indelingen van dieren. Luipaard of panter komt uit de familie van de kat-achtigen ( Felidae) en komt veel voor in een groot deel van Afrika en Azië. De twee namen zijn vooral geografisch gebonden: luipaard wordt in de regel gebruikt voor dieren uit Afrika, panter voor Aziatische dieren. Dit is echter geen strikte regel en regelmatig worden de namen door elkaar gebruikt. De Amerikaanse variant wordt jaguar genoemd.
De Nederlandse naam ‘luipaard’ ( in het Engels: leopard ) hangt in betekenis samen met ‘leeperd’. ‘Leep’ betekent ‘slim’ of iemand slim bedriegen. Dat is precies wat de luipaard – van nature – doet. Hij besluipt zijn prooi  zeer sneaky – stiekem en onhoorbaar stil – vanuit een hindernis, vanwaaruit hij zijn prooi leep ligt te begluren. Een ‘luipaard’ is dus niet een ‘paard, dat lui is’, maar een ‘leeperd’. Daarbij hoort dan ook in de Nederlandse taal het voorzetsel  ‘de’ in plaats van ‘het’ gebruikt te worden: de luipaard. De nadruk ligt op ‘lui’ en niet op ‘paard’. Dat de luipaard een ‘lui-paard‘ genoemd wordt is overigens nog niet zo’n vreemde gedachte, gezien zijn behoedzame en langzame jachttechnieken.

Het volgende filmpje – van de OUTDOOR The Grind TV blog – brengt de typische luipaard-methode goed in beeld. Niets vermoedend loopt een kudde impala-antilopen in de hinderlaag van de luipaard, die listig langs de kant van de weg ligt te loeren op zijn aan-komen-rennende ‘buffet’. Goed gecamoufleerd door zijn gevlekte vacht is het roofdier – links onder in het scherm – nauwelijks te onderscheiden van zijn omgeving.

De opname, gemaakt door Marta van Rensburg in de MalaMala Game Reserve,  is een toevalstreffer van jewelste.

luipaard en jachtluipaard

De jachttechniek van de luipaard is langzaam, zeker in vergelijking met zijn soortgenoot de jacht-luipaard of de cheetah. De cheetah jaagt razendsnel achter zijn prooi aan. Het is een echte race-rover. Als een ‘speedy conzales’- verdient hij de naam ‘jacht’luipaard volledig. De twee dieren verschillen niet alleen door hun jachttechnieken van elkaar, ook uiterlijk verschillen ze behoorlijk. De jachtluipaarden zijn rank, lenig en snel, panters zijn zwaarder van bouw en hebben een meer donker gevlekt vel. Een ander verschil tussen de beide roofdieren is dat de luipaard voornamelijk solitair leeft en jaagt. Hij sleurt zijn prooi – ook weer heel sneaky of slim, afhankelijk van hoe je het bekijkt – mee de boom om het in zijn eentje te verorberen, hoog op een stevige tak in de boom, waar andere vleeseters er niet bij kunnen.
Hiervan getuigt het volgende filmpje, dat we zelf in oktober 2012 opgenomen hebben in het Krugerpark.

Zowel het luipaard als het jachtluipaard zijn lange tijd in Europa en Amerika erg gewild geweest, voornamelijk vanwege hun prachtige vacht. Daardoor staan ze ongelukkigerwijs hoog op de lijst van bedreigde diersoorten. Toch blijven de dieren zeldzaam, ook sinds het dragen van een tweede-hands jas not-done is. Een die gewoonte God zij dank uit het mode beeld verdwenen is.
De tellingen van SanParks ( Zuid Afrikaanse Nationale Parken ) zijn benaderingen van de aantallen. De dieren laten zich niet of nauwelijks zien. De schatting is, dat er nog zo’n 1.000 luipaarden en ongeveer 350 jachtluipaarden in het Krugerpark rondsluipen. In de bewoonde wereld buiten de parken zijn dieren niet erg geliefd. Het zijn echte killers, ze slaan het vee van de plaatselijke boeren als prooi. Vooral de luipaard is voor de locale bevolking een levensgevaarlijke bedreiging.

jachtluipaard of cheetah

Het jachtluipaard werd bij de Egyptenaren gebruikt als hulp bij de jacht. Het is een van de weinige roofdieren, dat als ‘huisdier’ furore heeft gemaakt. Ze zijn ( enigszins ) te temmen. Bij het jagen kunnen zij snelheden van over de 100 km per uur halen. Het jachtluipaard heeft in de vrije natuur, een bijzonder handige samenwerkings-strategie ontwikkelt. Die heeft hij nodig omdat hij zijn enorme snelheid maar een 10-tal seconden kan volhouden. Hij jaagt meestal samen met een of twee broers uit het zelfde nest. Bij de jacht wisselen zij, tijdens de achtervolging van de prooi, elkaar af zoals bij een estafette. Kleinere antilope-soorten, zoals de gazelle, worden meestal het slachtoffer van de jachttechnieken van de cheetah’s. Maar deze ranke en snelle hoefdieren hebben één niet te onderschatten voordeel ten opzichte van de vleesetende roof-racers. Ze zijn behendig en wendbaar. Door schielijk de bocht om te gaan en een scherpe hoek te maken vergroten ze hun kans om aan hun achtervolgers te ontkomen. De jachtluipaarden kunnen met hun enorme snelheid voornamelijk snelheid recht voorruit rennen.

De volgende afbeelding is genomen in januari 2012 vlak bij Mlondozi dam in het Krugerpark. Deze bijzonder fraaie foto van een tweetal cheetah’s, gebroederlijk op de uitkijk, is gemaakt door Marleen Huyge, werkzaam in de Belgische Zoo Planckendael.

In januari 2011 hadden wij het geluk een opname te maken van twee rondspiedende jachtluipaarden strategisch verscholen in het hoge savannegras.