3 februari 2012:
Vanaf een uitkijkpost zijn we andermaal getuige van dierenmanieren bij een wild-life banket. Ditmaal is het hoofdgerecht een nijlpaardkarkas, opgediend op een bedje van langzaam stromend rivierwater. De disgenoten, die aanliggen aan het banket bestaat uit tientallen krokodillen. Krokodillen lijken er zo hun eigen etiquette op na te houden. Met hun tienen tegelijk boren ze zich in het malse hippo-vlees. Zij bijten zich erin vast en draaien zich dan met een genoemde ‘dodenrol’ om hun eigen as om er stukken van af te scheuren, die zij vervolgens in zijn geheel – zonder te kauwen – doorslikken. Ze eten het dier met huid en haar op, zonder iets na te laten aan minder bedeelden. Dat zijn dus weer heel andere ( water )tafel-manieren. Op minder dan 20 meter afstand van dit wild-water-avontuur ligt een kudde nijlpaarden te zonnen. Het schijnt ze ‘koud’ te laten dat een soortgenoot – mogelijk zelfs een familielid in de 1ste graad – op het menu staat van een troep dodenrol-draaiende krokodillen. Of misschien ze liggen toch te treuren en te rouwen. Dat is onduidelijk. Ze doen er in ieder geval niets aan, iets wat op dit moment misschien ook wel de meest realistische optie is.
Vandaag shoppen we voor onze eigen wekelijkse mondvoorraad. Wij doen dat, in tegenstelling tot de meeste parkbewoners, die maar een of twee dagen in een kamp verblijven, buiten het Krugerpark. Onderweg bezoeken we tegelijk ook het project van Marjo en Liesbeth in Hazyview.
Op deze foto van verleden jaar is de afbouw van de, naar lokale maatstaven, zeer riante woning nog volop aan de gang. Marjo en Liesbeth hebben al enige jaren geleden het plan opgevat om een passende behuizing te realiseren voor Elina, die zij tijdens een van hun eerste bezoeken aan het Krugerpark hebben leren kennen. Het gezin van Elina is met het huis meegegroeid. Zij zijn ondertussen met elf personen, haar kleinkinderen meegerekend.
Dank zij de solide bouw met degelijke materialen hebben ze droog gezeten met de laatste hevige stortregens. Nu het af is hebben ze ook geen last van lekkages meer. Dat was in het verleden wel eens anders. Ook nu nog hebben veel mensen, die kleinere huisjes bewonen, welke dan ook nog eens in een slechtere staat verkeren, overlast gehad van het uitzonderlijke noodweer. De laatste keer dat het zo geregend heeft was twaalf jaar geleden. Voor de boeren is het een locale ramp. De oogst, waarmee zij in hun levensonderhoud voorzien, is op veel plaatsen vernietigd.
We zijn wat later terug in het kamp, maar tijd om een duik in het zwembad te nemen is er nog wel. Heel verfrissend bij deze temperaturen van 32 graden! We moeten hier er wel voor oppassen dat de rondstruinende apen niets meenemen uit de koelkast en dat de boven ons vliegende ibissen niets achterlaten op de keukentafel.
Marjo meldt via de telefoon dat de rangers vandaag in staking zijn. Dat is een ongebruikelijke actie voor Krugermedewerkers, die normaal heel loyaal en plichtsgetrouw hun medewerking verlenen aan de goede reputatie van ‘hun’ nationale natuurreservaat. Hun actie heeft te maken met de bekendmaking van de genereuze donaties – in de vorm van miljoenen rands – voor neushoornprojecten. Zoals al vermeld een eerdere blogafleveringen, wordt het park ongelukkig getroffen door stropers, die het voorzien hebben op de kostbare hoorn van de neushoorns. Het is een vorm van criminaliteit, waar grote internationale criminele syndicaten achter zitten en die hand over hand toeneemt. Om die stroperij te bestrijden wordt nu veel overheidssteun steun ontvangen, ook van internationale instanties. Sinds deze financiële bijval bekend is geworden wensen de rangers ook hun aandeel in de strijd verzilverd te zien. Zij zijn nagenoeg dag en nacht in touw zijn om de stroopjachten in te perken. Voor slechts 225,00 euro per maand trekken zij, tegenwoordig ook met gevaar voor eigen leven, bij nacht en ontij de bush. Alleszins gerechtvaardigde actie, lijkt mij.
Een langer verblijf in het park biedt dan een bijzondere gelegenheid om dierenmanieren, waar het gaat om culinaire wild-life etiquette van wildlife in verschillende fases, te observeren. Het gaat dan om heel specifieke dierenmanieren. Op de eerste dagen zie je bijvoorbeeld de leeuwen, die waarschijnlijk de prooi geslagen hebben, het beste deel voor zich opeisen. Daarna zijn het de hyena’s, die zich aan te goed doen aan het vlees. Vervolgens komen de gieren er massaal op af. En tenslotte zijn de maraboes en andere kleinere vleeseters aan de beurt. Alsof er bij de afwikkeling van een kadaver-maal sprake is van afspraken, die nauwgezet worden nagekomen. De verschillende disgangers komen, afhankelijk van hun status en actieve bijdrage aan de ‘kill’, in een bepaalde volgorde aan de beurt. Uiteindelijk wordt het karkas zo goed als restloos verorberd. Hier doen zelf de kleinste organismen aan mee. Het enige wat overgelaten wordt aan zon, wind en regen zijn de grote botten. Zo recycleert de natuur tot in het laatste stadium.
Bij dierenmanieren gelden kennelijk ook wetten en regels. Dit weerspreekt de opvatting van de onverschillige wreedheid van dierenmanieren in de wildernis, die over het algemeen gangbaar is. Bioloog Frans de Waal merkt op dat een en ander genuanceerder ligt, dan we geneigd zijn te denken. Als vooraanstaand wetenschapper op zijn vakgebied primatologie en de ethologie pleit hij er voor om het empathisch-sociale gedrag van, ook in het wild levende, dieren onder de aandacht te brengen. Zoals, zelfs een krokodil zijn pasgeboren nakomeling teder in zijn bek houdt en olifanten die rouwen om het verlies van een soortgenoot. Dieren kennen, zoals mensen, empathisch ( inlevend ) gedrag. Zij kunnen met andere meeleven en zich inleven in de situatie, waarin een ander verkeert. Mogelijk valt er voor de zonnende nijlpaarden – letterlijk – niet veel meer ‘in-te-leven’ ten aanzien van hun overleden mede-nijlpaard.
Een schoolvoorbeeld van wat Frans de Waal bedoelt met empathische dierenmanieren – hoe dieren ( hier buffels ) opkomen voor het leven van een van hun soortgenoten en gevaar voor eigen leven riskeren – is te zien op de Battle at Kruger. Een van mijn favoriete YouTube filmpjes.