waterval in Kameroen

Het grondgebied van Kameroen bestaat van zuid naar noord uit een 200 km brede, lage, moerassige kustvlakte, een hoog plateau en een vlakte bij het Tsjaadmeer. Het plateau stijgt in het zuidwest-noordoost verlopende bergland van Adamoua tot 1500 m en bestaat voor een deel uit vulkanische afzettingen. In het midden van het land stroomt de Sanaga naar de Atlantische Oceaan. Het noorden wordt ontwaterd door de bovenloop van de Benue, die naar de Niger vloeit, en de Logone op de grens met Tsjaad stroomt naar het Tsjaadmeer. Door de vele stroomversnellingen en watervallen zijn de meeste rivieren niet bruikbaar voor de scheepvaart.

Het kustgebied heeft een tropisch klimaat en is bedekt met tropisch regenwoud (Douala 4000 mm neerslag, Kameroen zelfs meer dan 10.000 mm). Het plateau heeft twee regentijden: van april tot juni en van september tot november (jaarlijkse neerslag 1500 mm) en is een savannenlandschap met galerijbossen langs de rivieren, terwijl het uiterste noorden zomerregens heeft (mei tot september, neerslag 500 mm) en uit steppen bestaat.

dierenwereld

De dierenwereld is vnl. die van het West-Afrikaanse Woud, gekenmerkt door het voorkomen van talrijke apen ( ook de mensapen, chimpansee en gorilla ), kleine bosantilopen ( duikers en bosbok ), olifanten, panters en een zeer rijke vogelwereld. De natuurbescherming verkeert nog in een beginstadium; van de drie nationale parken is het Waza nationale park het bekendst. Een recentere Wikimedia-site geeft zeven nationale parken in Kameroen aan.

nijlpaarden

Jacana op de neus van een Nijlpaard

Het zijn koddige dieren, nijlpaarden, ze lijken niets anders te doen dan een beetje in het warme water van zon overgoten Afrikaanse rivieren en meren te dobberen. Lui en een beetje vadsig komen ze nu en dan aan de kant om te grazen en als het te warm wordt glijden ze weer soepeltjes in de jacuzzi om verder te badderen.Het dagprogramma bestaat voornamelijk uit rondhangen in de plas, waarbij het opensperren van hun imposante muil om te gapen zo ongeveer hun voornaamste activiteit is. ’s Avonds komen ze meestal uit het water en wordt er aan de kant gegeten. In de nacht blijven ze vaak aan de wal ook ’s nachts grazen ze om tegen de ochtend wanneer het warmer wordt weer het water in te glijden. Zowel op het land als in het water zijn ze onverwacht wendbaar en beweeglijk. Op het land kunnen ze zelfs een behoorlijke snelheid ontwikkelen. Het nijlpaarden-onderlijf is volledig aangepast aan het onder-waterleven. Alle zintuigen, die nodig zijn om te overleven zitten op zijn kop. Hij ademt, hoort en ziet boven de waterspiegel. Het dier kan makkelijk vijf minuten onder water, zonder in ademnood te komen. Daar heeft het dier ongetwijfeld zijn bijnaam ‘zoetwaterboei’ aan te danken. Niet echt het gedrag wat je verwacht bij een enigszins macho-achtige benaming als: rivierpaard of hippopotamus, zoals de oude Grieken hem noemden. Zwemkampioenen zijn het niet. Half zwevend ‘lopen’ ze, soms flinke afstanden, over de bodem van water met een diepte van ongeveer 1,5 meter.

Toch, schijn bedriegt. Nijlpaarden zijn veel gevaarlijker dan ze eruit zien. Het is in Zuid-Afrika zelfs, na de malariamug, het dier dat de meeste menselijke slachtoffers eist. Het is vooral heel onverstandig tussen een nijlpaard op de oever en het water in te komen. Het dier voelt zich dan afgesneden en valt aan. Ook is het gevaarlijk zich te begeven met bootjes op water met daarin nijlpaarden. Zij gooien soms de boot om en takelen mensen dan akelig toe met hun tanden. Een volwassen mannetje kan een drie meter lange krokodil in tweeën bijten.

De dieren lijken sloom en traag, maar aan land kunnen ze een snelheid tot 30 kilometer per uur halen en zijn ze uiterst wendbaar. Ondanks dat nijlpaarden de naam hebben erg lui te zijn, hebben ze een voorbeeldig zorggedrag voor de kleine nijlpaardjes. De band tussen moeder en jong is zeer hecht. De moeder likt het jong en krabt het voorzichtig met de grote snijtanden. De moeder is erg beschermend naar haar jong toe en andere nijlpaarden worden op afstand gehouden. Na enkele maanden komt het voor dat jonge kalfjes in een soort van crèche worden achtergelaten, waarbij enkele nijlpaarden op de hele groep passen terwijl de moeders even weg zijn.

Toen de aanleg van de Aswan Low Dam ter hoogte van de 1ste stroomversnelling in de Nijl op ongeveer 1.000 kilometer van haar bronnen rond 1902 voltooid was, nam het aantal krokodillen en nijlpaarden in Egypte drastisch af. Bij de realisatie van de High Dam eind jaren -40 van de vorige eeuw, zo’n 6 kilometer verder stroomopwaarts bij Assouan, was er helemaal geen doorkomen meer aan. Voor familie Krok en familie Hippo zat er niets anders op dan zich verder op te houden in de zuidelijker regionen van Afrika. Sinds mei 2006 staat het nijlpaard op de IUCN Rode Lijst als een kwetsbare soort. De jacht op het dier voor vlees en ivoor en habitatverlies hebben het aantal nijlpaarden doen afnemen. Vooral in gebieden die politiek instabiel zijn, is het aantal nijlpaarden drastisch gedaald. In Congo-Kinshasa is bijvoorbeeld het aantal nijlpaarden in de periode 2000-2007 met circa 95% gedaald..

Er gaat een Afrikaanse legende over waarom het nijlpaard geen haar heeft:
“Lang geleden zou het dier prachtig haar hebben gehad. Het was hier zo trots op, dat het ging opscheppen tegen de haas, en vertelde de haas dat die maar lelijk haar had. De haas werd kwaad, en stak terwijl het nijlpaard lag te slapen zijn haar in brand. Sindsdien is het nijlpaard kaal, en het schaamt zich nu zo voor zijn lijf, dat het onder water is gaan leven.”

Dat is een, weliswaar grappige, legende om de vragen van nieuwgierige Afrikaanse kindertjes te kunnen beantwoorden, maar het volgende ongelofelijk wonderlijke krantenbericht ( wat ik enkele jaren geleden tegenkwam ) berust op waarheid – getuige deze foto.

varen op een nijlpaard

Varen op een nijlpaard…

De bijbehorende tekst van Frans van der Helm luidt als volgt:

Wel eens gevaren op een nijlpaard? Van dichtbij bekeken hoe groot dat is – en hoe klein de oortjes zijn?  De kinderen op deze foto uit Kameroen doen het heel vaak. Het is te danken aan Africa, en haar makkelijke karakter. Africa is een flink nijlpaard, wel twee ton zwaar. Maar ze begon natuurlijk als een heel klein nijlpaardje. Zij werd gevonden door een jonge man, Souaïbou. Die kwam zich op een ochtend wassen aan de rivier en zag toen op een eilandje een donker hoopje ellende liggen. Het was een verlaten, al half verhongerd nijlpaardenjong. De moeder was waarschijnlijk door stropers doodgemaakt. Het nijlpaardje wilde eerst niets van hem weten, maar Souaïbou heeft het vertrouwen gewonnen – met veel geduld en veel voedsel.
Nu, ruim zes jaar later, zijn ze nog steeds de beste maatjes. Souaïbou komt Africa nog steeds twee keer per dag voeren bij de rivier, en kan haast alles met haar doen. Hij noemt haar zijn grote vriendin. Soms spelen ze urenlang in het water. Dan slaat Souaïbou plagerig met zijn armen op het water, en doet Africa alsof ze hem aanvalt. Ze duikt op hem af alsof ze hem een enorme kopstoot gaat geven – razendsnel, want in het water is een nijlpaard heel licht.  Maar het is natuurlijk niet echt, en dat weet Souaïbou ook wel. Het gaat altijd goed. Als ze uitgespeeld zijn gaat Souaïbou lekker languit op haar rug liggen ronddobberen, zijn kleine mensenhoofd bij het grote nijlpaardenhoofd. En dan zegt hij aardige woorden in haar kleine oren, die dan nieuwsgierig naar achteren zijn gekanteld. Hij mag haar zelfs plagerig aan haar oortjes trekken, wat niemand anders mag. Zelfs de kinderen niet, die vaak een kleine rondvaart op haar rug mogen maken. Kijk maar naar die jongen rechts op de foto. Hij weet het Africa vindt haast alles best, maar van haar oren blijf je af. Gelijk heeft ze. Verder is ze heel geduldig met kinderen die op haar varen, of haar als drijvende duikplank gebruiken.
Soms heeft Africa genoeg van al dat gedoe aan haar kop. Dan duikt ze gewoon eventjes onder. En als ze er werkelijk genoeg van heeft, doet ze heel eventjes of ze aan gaat vallen. Dan springt of zwemt iedereen gillend alle kanten op, alsof Africa een gevaarlijk monster is. Lachend laten ze het vriendelijke nijlpaard dan met rust.
Maar haar beste vriend blijft toch Souaïbou. Wanneer hij niet komt opdagen bij de rivier, gaat ze naar hem op zoek. Dan loopt ze naar de stad vlakbij, waar hij woont. Garoua is een hele drukke Afrikaanse stad, vol auto’s en brommers die aan alle kanten van de weg rijden. Twee ton nijlpaard zorgt dan voor grote verkeersopstoppingen. Maar iedereen vindt het best, zelfs politieagenten staan lachend te kijken. Want dat is Africa, en iedereen kent haar. Ze hoort erbij.  Ik wou dat ik zo’n nijlpaard in de buurt had, in Rotterdam. Zo eentje waar je op kunt varen. Of dat je opeens midden in de stad tegenkomt, omdat het staat te wachten op een vriend. Want dat doet Africa. Dan staat ze bijvoorbeeld geduldig voor de bioscoop, waar ze ooit Souaïdou ooit uit zag komen. Lang hoeft ze niet te wachten, ook niet als hij niet eens in de bioscoop zit. Want mensen die het zien gaan hem natuurlijk even waarschuwen: ‘Souaïbou, er is een nijlpaard naar je op zoek.’
Het bijzondere nijlpaard is trouwens haar eigen soort niet vergeten. als er af en toe nog eens echt wilde nijlpaarden in de buurt zijn, gaat Africa daar gezellig bij rondzwemmen. Maar ze komt altijd terug, zoekend naar haar redder die haar nog steeds lekkere hapjes voorzet. Er komen veel mensen naar haar kijken, want een nijlpaard zie je niet zo vaak van heel dichtbij. Africa is een beroemd nijlpaard aan het worden. Het beroemdste van Kameroen.

De moraal van dit verhaal? Gevaarlijk en agressief of sociaal en gezellig? Een kwestie van aanleg of opvoeding? Africa is intelligent genoeg om zich van deze discussie niets aan te trekken!

Tot slot nog een olijke ode aan het nijlpaard van Het Klein Orkest: Leve het Nijlpaard.

En voor wie nog niet genoeg heeft van nijlpaarden, kan klikken op: Het nijlpaard aan de Nijl om de liedtekst van Hans Dorrestijn over het nijlpaard te vinden.