De nijlpaarden van Pablo Escobar

De nijlpaarden van Pablo Escobar

Neushoorns, krokodillen en nijlpaarden zijn ‘groot wild’ en worden vaak in verband gebracht met oerkrachten. Oerkrachten die draaien om onverzettelijkheid, meedogenloos geweld en domme kracht. Tegelijk zijn het ook zorgzame ouders tenminste voor hun eigen nakomelingen. Kleine neushoorntjes, krokodillenbabyvisjes en nijlpaardjes kunnen op hun beurt ook vertederend zijn, maar huisdieren zijn het niet. Ze laten zich trouwens niet zomaar temmen.

Een dierenliefhebber kiest zijn favoriete huisdier uit op het karakter waar hij zich als baasje verwant mee voelt. Dat wordt althans over honden en hun baasjes wel gezegd. Als dat waar is en voor alle dieren geldt, wat zegt dat dan over Pablo Emilio Escobar, de beruchte en inmiddels overleden Colombiaanse drugsbaron? 

Escobar, zoon van een arme boer en een lerares, begon zijn criminele carrière met het stelen van grafstenen. Later was hij actief als autodief in de straten van Medellín in Colombia. Daarna ging hij in cocaïne handelen. In de jaren zeventig begon hij zijn drugsimperium op te bouwen. Een netwerk dat zich uiteindelijk tot ver over de grenzen van zijn geboorteland uitbreidde.

Hij werd een van de rijkste mensen ter wereld door zijn wereldwijde handel in cocaïne. Het zakentijdschrift Forbes noteerde hem als de op zeven na rijkste man ter wereld. Op zijn toppunt verdiende hij ongeveer 61 miljoen dollar per dag. Ondertussen voerde hij een verbeten strijd met El Espectador vanwege de kritische berichtgeving van deze Colombiaanse krant over zijn rol in de drugshandel. Tijdens een schietpartij bij zijn arrestatie in 1993 vond hij de dood.

Hacienda Napoles

Geen brave jongen dus. Toch was hij mateloos populair onder de arme bevolking van Medellín. Hij liet er honderden nieuwe huizen bouwen voor bewoners van de sloppenwijken, omdat hij zo begaan zou zijn met armoede. Hierdoor kon hij in zijn politieke carrière rekenen op de volledige steun van de armen. Mer

kwaardig was wel dat Escobar een echte dierenliefhebber was. Vooral grote imponerende dieren hadden zijn interesse.

Rond zijn boerderij, Hacienda Napoles, bouwde Don Pablo een dierentuin voor zichzelf en een soort Jurassic Park met betonnen dino’s. Hij smokkelde olifanten en giraffen het land in, samen met vier nijlpaarden: drie vrouwtjes en een mannetje. De plaatselijke bevolking kon er gratis  rondwandelen. Een vertier waar tot op de dag van vandaag enthousiast gebruik van wordt gemaakt. Colombianen zijn gefascineerd door de nijlpaarden. De dieren zijn een attractie dat lokaal ‘ecotoerisme’  aanwakkert.

een vreemd wezen met kleine oortjes en een heel grote mond

Na zijn dood verhuisden de dieren naar verschillende dierentuinen in Colombia. Alleen de nijlpaarden mochten blijven. De dieren waren agressief en zo groot als een auto. Er was niemand te vinden die daar zijn mouwen voor op wilde stropen. De nijlpaarden van Escobar gedijden goed in Colombia. Zij breidden hun territorium gestaag uit. Veertien jaar nadat hun baasje overleden was, zwommen ze rond in de wateren van Antioquia, 350 kilometer ten noordwesten van Bogota.

De plattelandsbewoner maakten bij het ministerie van Milieu melding van een onbekend dier.’Een vreemd wezen met kleine oortjes en een heel grote mond.’ Zestien nijlpaarden bleken op zoek te zijn gegaan naar voedsel in de nabijgelegen Magdalena-rivier. National Geographic maakte in 2013 een documentaire over de Cocaïne Hippo’s. Men rapporteerde 40 nijlpaarden. In 2018 groeide de populatie uit tot 70 exemplaren. Twee jaar later leefden er 80 nijlpaarden in een gebied van bijna 2.000 km². De voorspelling is dat er binnen enkele decennia duizenden dieren ‘met kleine oortjes en een grote mond‘ zullen zijn. De hippo’s zullen een gebied zo groot als België gaan claimen. Probleem is vooral dat de Colombiaanse regio oorspronkelijk niet de natuurlijke habitat is voor deze dieren.  

De nijlpaarden van Escobar aan sleutelhangers en op T-shirts

In tegenstelling tot veel Colombianen staan ze in Afrika heel terecht wantrouwend ​​tegenover nijlpaarden. De dieren doden jaarlijks meer mensen dan enig ander groot zoogdier. In hun natuurlijke habitat in Afrika brengen nijlpaarden het droge seizoen door in kleine plassen. Daar zijn ze extra kwetsbaar voor ziekten en roofdieren. Maar ook hun onderlinge territoriumstrijd, met het daarbij behorende slechte humeur, speelt een rol in die kwetsbaarheid. 

Maar tropisch Colombia is een paradijs voor nijlpaarden. Het regent er het hele jaar door en er is voedsel in overvloed. Ook zijn er geen vleesetende roofdieren die groot genoeg zijn om een ​​bedreiging te vormen. Ze grazen ongeveer vijf uur per dag aan de waterkant. De rest van hun tijd wentelen ze zich in de koele wateren van de Magdalena-rivier en de omliggende meren. In Colombia zijn ze er dol op. De lokale bevolking ziet ze als een onofficiële mascotte. In de cadeauwinkels gaan sleutelhangers waar een nijlpaardje aan bungelt als warme broodjes over de toonbank. Net zoals T-shirts met nijlpaardprint. Hacienda Napoles is  gebouwd op de plaats van het voormalige paleis van Escobar. Nu kunnen bezoekers er het meer verkennen waar de cocaïne hippo’s  nog rondsnorkelen. Af en toe struint een van die beesten een nabijgelegen dorp in, waar ze beweren er niet van op te kijken.

De moord op Pepe

Maar soms loopt het toch uit de hand met die populariteit van de dikhuiden. In 2009 ontsnapten drie  nijlpaarden uit Hacienda Napoles. Zij tastten de bewegingsvrijheid van mensen aan door zonder pardon hun territorium te beschermen. Het Colombiaanse milieuagentschap stuurde een team jagers op pad. Ze kregen de opdracht daar korte metten mee te maken. Er verscheen een foto van de triomfantelijke schutters bij het karkas van Pepe, een volwassen nijlpaard. Dierenrechtenactivisten lieten onmiddellijk van zich horen. Niet gehinderd door enige kennis over de ontregeling die de samenleving treft door verdwaald wildlife, hekelden zij de moord op Pepe. Een rechterlijke uitspraak nam het op voor de dieren en de dierenbescherming. Er kwam een jachtverbod op de hippo’s om het leven van nijlpaarden te sparen. 

De wraak van Escobar

Escobar was gecharmeerd van zijn exotische nijlpaarden, maar zijn erfenis is een serieus probleem geworden. Over zijn graf heen zaait hij nog steeds dezelfde tweedracht die ook tijdens zijn leven aan hem kleefde.

Twee partijen staan lijnrecht tegenover elkaar. De nijlpaarden hebben de sympathie van de bevolking aan hun kant. Daar liften de dierenactivisten in hun verontwaardiging op mee.  Aan de andere kant is het duidelijk dat die rondscharrelende hippo’s ernstige schade toe brengen aan bestaande ecosystemen. Bovendien bezorgen ze in toenemende mate overlast op boerderijen in de omgeving. Ze vormen vooral voor niets vermoedende burgers een gevaar. Er is niets dat de populatie ervan weerhoudt om in de toekomst expansief te blijven groeien sinds de jacht erop verboden is. Het is een patstelling waar de hippo’s wel bij varen. De nalatenschap van de drugbaron zorgt duidelijk voor problemen. Wellicht vergelijkbaar met zijn handel tijdens zijn discutabele levenswandel, namelijk de illegale handel in cocaïne. Woekerwinsten die verslaving voeden en in stand houden. Een lucratieve  business die zich niet verantwoordelijk voelt voor de ellende die dezelfde verslaving veroorzaakt.  

De nijlpaarden van Escobar

De dieren zorgen voor een maatschappelijke controverse in  Colombia. Verplaatsing van de dieren was  30 jaar geleden wellicht nog haalbaar geweest. Er waren maar vier nijlpaarden. Ze hadden kunnen worden gevangengenomen en op een veilige plaats kunnen worden bewaard totdat er een permanent toevluchtsoord voor hen was gevonden. Dat was de opinie die Marcela Ramirez, een lid van de plaatselijke dierenbescherming, destijds met Reuters deelde. Dat nijlpaarden zich niet makkelijk laten vangen en opsluiten, bleef buiten beschouwing. Castratie had ook gekund als er in een vroeg stadium voldoende middelen voor beschikbaar waren geweest. Nu nog een sterilisatieprogramma starten stuit op praktische bezwaren. Bij de eerste pogingen in die richting dook een nieuw probleem op. De voortplantingsorganen zijn bij vrouwtjes moeilijk te vinden. Mannelijke testikels blijken: ‘ruimtelijk dynamisch‘, zoals dat in veterinaire kringen heet. Dat wil zeggen hun genitaliën zijn intrekbaar en verdwijnen in een inwendige liesopening.

De populatie groeit ondertussen. Door de natuur gezegend met een ongebreidelde vruchtbaarheid verdrijven ze inheemse soorten uit hun habitat, zoals de West-Indische lamantijn, de neotropische otter, de brilkaaiman. Ook verschillende soorten schildpadden en de capibara’s moeten plaatsmaken voor de cocaïne hippo. Capibara’s zijn forse knaagdieren, zo groot als een flinke hond. Ze worden ook wel als huisdier gehouden.

Hoe moet het verder met de nijlpaarden van Escobar?

Het zoeken van een oplossing werkt vaak escalatie van de controverse in de hand. De focus op het probleem bevordert zelden het zicht op de oplossing ervan; het vertroebelt immers meestentijds. Bij een discussie graven de strijdende partijen zich in, in het schuttersputje van het eigen gelijk. Beide partijen drijven uit elkaar, terwijl het probleem voortwoekert. Hoe moet het dan verder met deze dieren? De optie om ze dood te schieten is de meest radicale oplossing. Dat vindt niemand leuk. Er zal veel weerstand tegen komen. De nijlpaarden zelf maken zich geen zorgen, omdat ze ondertussen een stevige status van populariteit genieten. Ze snorkelen, badderen en struinen in een waan van onaantastbaarheid onbekommerd voort in hun nieuwe vaderland. Af en toe struint er eentje rond in een nabijgelegen dorp. De dorpelingen kijken er niet langer van op.

Nijlpaard Afrika in Kameroen

Een ander verbluffend verhaal over deze dieren komt te voorschijn als u op de volgende link klikt: het sympathieke nijlpaard Afrika, dat in Kameroen vriendschap sloot met Souaïbou. Dat laat zien waarom het gaat zoals het in de dierenwereld; hoe de dieren opgevoed zijn en behandeld worden bepaalt deels ook hun gedrag.

Bron: Newsweek