Buffel, Kafferbuffel of Kaapse buffel

De Afrikaanse buffel wordt beschouwd als een van de gevaarlijkste dieren van Afrika. Hij heeft massieve gekrulde horens die elkaar op het voorhoofd raken en zo een soort helm vormen. Hiermee kan hij een dodelijke stootkracht oproepen. De vacht is bruinzwart en wordt naarmate de dieren ouder worden grijzer en kaler. De buffel leeft zeer sociaal samen in een kudde. Ze zijn onderling buitengewoon solidair. Als ze worden belaagd vormen de volwassen dieren een onneembare muur voor de kalveren. Voor het nageslacht zijn ze bijzonder voorkomend en beschermend. Wanneer een kudde een asfalt-weg in het Krugerpark over steekt, stellen zich altijd enkele volwassen dieren op, als een soort klaar-over. Met een onverschrokken blik nemen deze klaar-overs frontaal stelling tegenover het autoverkeer. Alsof ze duidelijk willen maken: “over mijn lijk! en waag het niet om door de kudde heen te rijden, ik sta hier en blijf hier staan, tot het laatste kalfje overgestoken is!”.

sociale kuddedieren

Een kudde heeft geen echte leider: ze besluiten samen of beurtelings waarheen ze zullen gaan. Oude stieren leven alleen en bezetten een eigen territorium. Buffels begeven zich nooit te ver van water: ze moeten dagelijks enkele tientallen liters drinken.  De bosbuffel (Syncerus caffer nanus) is een andere ondersoort en ziet er heel anders uit: een stuk kleiner, met kleine horens en een lichtbruine vacht.  Afrikaanse buffels komen in heel Afrika ten zuiden van de Sahara voor. Hun biotoop is de savanne, waar ze voornamelijk gras eten. Het zijn herkauwers, die in het wild 20 tot 25 jaar kunnen worden, volwassen exemplaren kunnen wel 1.000 kilo wegen. De zwaargewichten zijn ware bulldozers in de savanne en struinen soms in volle vaart met veel geraas door de bush. Over het algemeen – zeker wanneer ze aan het herkauwen zijn – komen ze wat ‘sullig’ over. Toch zijn ze voor jagers onvoorspelbaar en gevaarlijk.

bush walk close encounter met een buffel

Tijdens een bush-walk in het Krugerpark bij kamp Skukuza op 11 januari 2011 komen mijn broer en ik oog-in-oog te staan voor een groep buffels. Paul en Abel, twee ervaren rangers begeleiden ons in de vroegte van de ochtend over ongebaande paden op de savanne. Na een uurtje wandelen horen we het doffe hoefgetrappel en gesnuif van buffels in onze directe omgeving. We zien echter niets door het dichte struikgewas. Niets zien en en tocht iets dichtbij horen is spannend, erg spannend! Totdat we even verderop in een open plek plotseling als vanuit het niets een reusachtige buffel zien staan, die onbeweeglijk en gespannen naar ons staat te staren. Wij staan als aan de grond genageld. Niet bewegen, niets zeggen of roepen, dat is het overlevings-motto.  Wegrennen maakt je tot ‘prooi’, althans voor roofdieren. Paul klapt in zijn handen en onverwacht, als door een bliksem getroffen, schiet het dier in een verrassende ren-galop terug het bos in. Dan wijst Paul in de andere richting. Daar tussen de bomen door… …. daar staat een groep van 6 a 7 volwassen buffels in een modderpoel. Spectaculair!!! Zo dichtbij!!! De beleving van oog in oog te staan met een alerte wilde buffel in de vrije natuur is een sensatie van de eerste orde. Erg indrukwekkend! En zeker wel de moeite waard om zo vroeg voor uit je bed te komen. Op de ongebaande paden site is het hele verslag van die bushwalk te lezen.

Punda Maria

De volgende opname is gemaakt aan de drinkplaats van de bird-hide bij Punda Maria, het meest noordelijk gelegen kamp in het Krugerpark. Buffels worden vaak vergezeld door ossenpikkers, spreeuw-achtige vogels uit het geslacht Buphagus, die teken en andere parasieten verwijderen van de huid van het dier.

onverschrokken solidair

Zoals gezegd kunnen ze – herkauwend – wat ‘sullig’overkomen. Maar vergis je niet. Ze beschermen hun kalveren als leeuwen en – zoals het beroemde en bijzonder spectaculaire YouTube-filmpje The Battle at Kruger – ze beschermen hun kalveren ook tégen leeuwen. Wanneer een kalfje aangevallen wordt door vijf leeuwinnen komt de hele kudde in het geweer. Eerst gaan ze op de loop. Maar van van de eerste schrik bekomen, komt de hele kudde terug om het jong uit de klauwen van de roofdieren te redden. Alsof ze het afgesproken hebben! Voor mij is de buffel, sinds het zien van dit filmpje, de meest heldhaftige van de BIG FIVE geworden en in zijn vervaarlijke ‘sulligheid’ het meest vertederend.