Afrika

Afgezien van het dubbelcontinent Noord- en Zuid-Amerika en het supercontinent Afrika-Eurazië, is Afrika na Azië het grootste continent op aarde.

Afrika kent 54 onafhankelijke staten, 11 niet onafhankelijke gebieden en 2 gebieden waarvan de status betwist en/of bezet wordt, Somaliland en de Westelijke Sahara. Op ongeveer 1/5 deel van het aardoppervlak woont 1/7 van de wereldbevolking, dat is meer dan een miljard mensen.
Ethiopië en het deel ten noorden van de Sahara heeft altijd deel uitgemaakt van de klassieke of antieke wereld. In die vroege oudheid nog vóór de Grieks-Romeinse cultuur, domineerde de Egyptische beschaving noordelijk Afrika tot Ethiopië.

Aan het begin van onze jaartelling kwam dit gebied – met name het gebied rond de Middellandse zee ten noorden van de Sahara – onder Romeinse invloedssferen. Ten zuiden van de Sahara ontstond rond de 5e eeuw het grote Ghanese rijk. Later vanaf de 13e eeuw kwam het Islamitische rijk van Mali, met de hoofdstad Timboektoe, tot bloei. Ondertussen bloeide in diezelfde tijd in Zuidelijk Afrika de ijzertijd cultuur van Groot Zimbabwe. 

geschiedenis van Afrika

Kolonisatie in Afrika

Op het eind van de middeleeuwen trokken Europeanen voor het eerst naar Afrika, als ‘ontdekkingsreizigers’. Wat zij ‘ontdekten’ waren vooral de rijkdommen, ivoor en slaven. Zij eigenden zich de bevolking en hun grondstoffen toe. Vooral in West Afrika kwam een grootschalige slavenhandel op gang. Portugezen en Hollanders verscheepten en verhandelden miljoenen Afrikanen, de schatting loopt op tot 15 miljoen. Een miljoen Afrikanen kwam in Noord Amerika terecht. In 1652 stichtte de Nederlander Jan van Riebeeck namens de Verenigde Oost-Indische Compagnie de Kaapkolonie aan de Tafelbaai waar nu Kaapstad is. Nederlands kolonisten vestigden zich er om de VOC-schepen te bevoorraden met groente en vlees.
In het midden van de 19e eeuw, ten tijde van de ontmoeting van Henry Morton Stanley met de verloren gewaande arts, zendeling ontdekkingsreiziger Livingstone was Centraal Afrika door de slavenexport al ‘uitgehold’ en hadden vooral Afro-Arabische handelaren in ivoor en slaven vanuit het oosten de lokale koninkrijken overgenomen en met behulp van musketten en geweren er hun eigen machtsgebieden gevestigd.

Afrika en Europa

Het nationalisme in Europa voedde de kolonisatie in Afrika.
In 1879 leidde Britse expansie in Zuidelijk Afrika tot de bloedige Zoeloe-oorlog en van 1899 -1902 tot de Boerenoorlogen met de Nederlandstalige kolonisten. De Kaapkolonie is slechts een voorbeeld van directe Europese exploitatie-kolonisatie.
Groot-Brittannië, Frankrijk, België, Portugal en Italië hadden in 1914 bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog het grootste deel van Afrika in hun bezit. Afrika was een wingewest dat de Europeanen gebruikten om er grondstoffen vandaan te halen en hun industrieproducten er weer te verkopen.

Blanken vestigden zich in Zuid-Afrika, Namibië en Zimbabwe en gingen daar de heersende klasse vormen.
In de 19e eeuw werd Afrika opgedeeld tussen het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk. Ook Duitsland en Portugal hadden er bezittingen/bezettingen. Congo was een persoonlijk eigendom van de Belgische Koning Leopold II en gebruikte het als een wingewest en speeltuin ter meerdere eer en glorie voor zichzelf.

Pas na de Tweede Wereldoorlog kregen veel Afrikaanse koloniën hun onafhankelijkheid. De grenzen van de nieuwe staten waren echter lukraak door de Europeanen getrokken, zonder rekening te houden met de etnische verscheidenheid van de bevolking. Daardoor wonen in de meeste Afrikaanse staten meerdere volkeren en woont vrijwel elk volk in meerdere staten met als gevolg onderlinge spanningen, conflicten en oorlogen tussen de verschillende bevolkingsgroepen. Hierdoor waren de Afrikaanse natie-staten van meet af aan zwak en wordt Afrika tot op heden als ontwikkelingsland gerekend tot de 3e wereld. ( bron: Wikipaedia ) Al met al hebben Europa en Noord Amerika nog een rekening te vereffenen met Afrika.

noord- en zuid-Afrika

Mijn broer Marjo en ik ‘hebben’ – om het populair uit te drukken – allebei ‘wat’ met Afrika. Wij zijn alle twee op een andere manier betrokken bij dit prachtige continent. Hij bezoekt al ruim twee decennia lang het Krugerpark in Zuid-Afrika en ik heb ruim twee jaar in Egypte gewerkt..

Van juni 1998 tot eind 1991 (ten tijde van de Golf Oorlog ) heb ik als ontwikkelingswerker meegewerkt aan de opbouw van een revalidatie centrum in Zuid-Egypte. Daarnaast ben ik als fysiotherapeut en vriend van het Centre Simama betrokken bij revalidatie project voor gehandicapten, dat opgezet is door pater Martien Konings in Kisangani in Congo.

Kamperen bij Farafra oase – Egypte

Egypte

In januari 2012 maakte ik samen met mijn zoon Thomas een reis van Caïro naar Luxor langs alle oases in de westelijke woestijn van Egypte. Het eindpunt van de reis was Qena, zo’n 60 km ten noorden van Luxor. Daar bezochten we het ontwikkelingsproject, Centrim El-Hakiem, een revalidatiecentrum waar ik twee jaar als fysiotherapeut aan heb mee mogen werken.

Een verslag van die desert-trip, met steenkoude nachten in een tentje en als rijke troost de weergaloze schoonheid van woestijnnachten onder een fabelachtig heldere sterrenhemel, is te lezen op een blog hierover.

Zuid-Afrika

Krugerpark – cheetah

In diezelfde tijd dat Thomas en ik door de westelijke woestijn van Egypte trekken, zit  Marjo in het Krugerpark. Wonderlijk genoeg en tot onze verbazing lukt het via digitale snelwegen onderling te communiceren. Marjo die in de zuidpunt van hetzelfde Afrika zijn vakantie doorbrengt en wij die in het meest noordelijke deel van het Afrikaanse continent door de woestijn onze weg banen. Op een kantoortje van ons hotel in een oase is een internet aansluiting, die werkt! Hiermee houden we on-line een samenspraak en kan ik Marjo zijn verhalen uit het Krugerpark opnemen. Dit mondt dan weer uit op een blogaflevering, die wereldwijd gelezen kan worden. Een modern staaltje technisch vernuft, een verworvenheid van deze moderne eeuw. Wonderlijk hoe relatief  ‘eenvoudig’ enorme afstanden – in het echt bijna 9.000 km. – overbrugd kunnen worden. Op de blog over ongebaande paden zijn een groot aantal verhalen te lezen over Egypte. De meeste gaan over reizen in Afrika. Het leeuwendeel van deze verhalen bestaat uit vertellingen van onze belevenissen in het Krugerpark, het welbekende en immens grote natuurreservaat in Zuid-Afrika.

Afrika, maten en afmetingen

Fascinerend – vooral voor Nederlands begrippen – zijn de afstanden binnen Afrika. De afmetingen van Afrika zijn, zelfs naar Europese maatstaven, gigantisch. Afrika is op één na het grootste werelddeel, terwijl Europa op één na het kleinste werelddeel is. Triviale kennis wellicht, maar zij kan erg relevant zijn wanneer je net toevallig in een quiz als 2 voor 12 zit.        
Afrika is qua oppervlakte 3 x zo groot dan Europa. Wanneer je het als Nederlander het al ver vindt om van Rotterdam naar Leeuwarden te reizen, dan dient je, bij het rondreizen binnen Afrika, je geografisch perspectief drastisch aan te passen.De afstand van Cairo, in het noorden van Afrika, naar Johannesburg in het zuiden is verder dan van Amsterdam naar New York en meer dan 3 x de afstand Mokum – Moskou. De totale oppervlakte van Afrika beslaat geheel China + de Verenigde Staten van Amerika + India + Mexico + Peru + Frankrijk + Spanje + Papua Nieuw Guinea + Zweden + Japan + Duitsland + Noorwegen + Italië + Nieuw Zeeland + het Verenigd Koninkrijk + Nepal + Bangladesh + Griekenland.