Natuur of cultuur?

natuur of cultuur?

De Sedgwick County Zoo is een door AZA-geaccrediteerd wildlife park in Wichita, Kansas, Verenigde Staten van Amerika.  Is het natuur of cultuur? In cultuur gebrachte natuur of natuurlijk aandoende cultuur? Het park kreeg nationale en internationale erkenning vanwege haar bijdrage aan beschermingsprogramma’s voor allerlei verschillende soorten wildlife en vanwege de geslaagde fokprogramma’s van zeldzame en bedreigde diersoorten. De zoo maakte van het begin af aan deel uit van de grotere attracties in Kansas. Met ongeveer 2.500 dieren en meer dan 400 verschillende soorten kon het park zich in de loop van de jaren verheugen in een toenemend aantal bezoekers. Het park maakt haar bezoekers deelgenoot van de wonderen van onze levende planeet door met een nieuw dierenpark-concept de natuur na te bootsen.

Van meet af aan onderscheidde de Sedgwick County Zoo zich door zich te presenteren met een vernieuwend dierenpark- concept. In de loop van de tijd zijn de inzichten om een dierenpark in te richten drastisch gewijzigd. Het idee om een verzameling levende, oorspronkelijk wilde dieren in een vaak parkachtige omgeving in gevangenschap te houden om het publiek in de gelegenheid te stellen ze te kunnen bekijken, lijkt heden ten dage meer en meer achterhaald. De oudst bekende dierentuin naar dit concept is de Tiergarten Schönbrunn uit 1752 in Wenen, Oostenrijk. Een menagerie van exotische dieren achter tralies in te kleine hokken heeft door protesten in dierenactivisten kringen ondertussen een negatief imago gekregen.

Sedgwick County Zoo

Onlangs is het 100 ha grote terrein van Sedgwick County Zoo verrijkt met een enorm olifantenverblijf. Voor een videopresentatie hiervan kunt u klikken op deze link. Net zoals u in Nederland bijvoorbeeld in Burgers Bush een tropisch regenwoud betreedt of in Wildlands Adventure Zoo Emmen op safari kunt gaan, zo bezoek je in Sedgwick County Zoo secties van Noord-Amerika, Azië, Afrika, Australië, Zuid-Amerika en de tropische regio. Iedere regio heeft haar eigen bewoners, waarvoor de oorspronkelijke habitat ( leefomgeving ) zo natuurgetrouw mogelijk is nagebootst. Bij het project ‘ Elephants on the Zambezi River’ is veel aandacht en geld besteed om de meest natuurlijke omstandigheden voor Afrikaanse olifanten te benaderen. Het is een van vernieuwende ideeën van Sedgwick County Zoo, waarbij de grens tussen natuur en cultuur kleiner lijkt te zijn geworden.

natuur of cultuur?

Natuur of cultuur, that’s the question. Cultuur is datgene wat de mens schept. Van natuur ( of wildernis ) is sprake bij een toestand die niet of nauwelijks door menselijke activiteit beïnvloed is. Anderzijds is natuur ook de werkelijkheid waartoe de mens zelf behoort. Zo roept de kwestie ‘natuur óf cultuur’ misschien een niet bestaand onderscheid op. Dat de fascinatie voor de natuur soms heel ver kan gaan, blijkt uit het Dierenbevrijdingsfront of het Earth Liberation Front. Deze internationale organisaties organiseren  zich via internet en opereren in kleine cellen. Hun acties worden vaak getypeerd als milieuterrorisme. Het ‘bevrijden’ en loslaten in de natuur van industrieel gefokte nertsen is een voorbeeld. Het geweld dat activisten daarbij gebruiken wordt nogal eens ‘gelegitimeerd’ door hun opvatting dat al het natuurlijke heilig is en dieren en planten zich niet kunnen verdedigen.

Een polemiserende discussie, gevoerd met emotionele en ideologische argumenten drijft deze kwestie op de spits. Dieren blijken vaak uitstekend te gedijen in een menselijke/culturele omgeving. De roofvogel op de foto hiernaast lijkt een drone wel aan te kunnen!!! Exploitatie van dieren ten koste van dierenwelzijn is – net zoals exploitatie van de natuur ten koste van menselijk welzijn – een ander verhaal.

In Nederland tekent de Partij voor de Dieren op politiek niveau protest aan tegen het exploiteren van dieren, zoals dat in circussen en dierentuinen zou plaatsvinden. Zo is in Amerika ook het olifantenverblijf van Sedgwick County Zoo een behoorlijk omstreden project geworden en verwikkeld ( geweest ) in nogal wat juridische procedures vanwege protesten van dierenactivisten, met een behoorlijk sterke lobby vanuit fundamentalistisch Christelijke hoek ( bron: God én Darwin, geloof kan niet om evolutie heen, 2009, Taede A. Smedes ). De olifanten zouden bij nacht illegaal uit Afrika gesmokkeld zijn. In reactie hierop heeft de Zoo bekend gemaakt dat het om een reddingsactie gaat, waarbij de dieren uit zeer droge gebieden gehaald zijn, die anders omgekomen zouden zijn. De rechter heeft de claim van de dierenactivisten afgewezen, waarmee  het olifantenproject gezuiverd is van deze beschuldiging van illegaliteit.

Waar komt die herbeleving van een religieus natuurbesef vandaan? Een van de redenen is ongetwijfeld het verdwijnen van de oude christelijke opvatting dat de mens centraal staat in de schepping. In de oude natuurreligies speelde de mens vooral een ondergeschikte rol in de hem omringende natuur, waarin wind, water en bomen van een bovennatuurlijke orde waren. Daarnaast zijn het grootschalig geïndustrialiseerde Europa en Amerika steeds verder van de natuur af komen te staan. ( bron: Europese reli- trends, De toekomst van God, 2006, A. Bakas en M. Buwalda ).
Hoe die natuur voortbestaat of er uit komt te zien is in onze tijd meer en meer een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Op de lange termijn zou het beschermen, herstellen en in stand houden van de natuur wel eens wereldwijd een van de grootste prioriteiten kunnen krijgen. Milieubeheer staat tegenwoordig hoog op de internationale agenda’s van de ministeries van economische zaken, ontwikkelingssamenwerking en armoedebestrijding en zelfs op die van militaire defensie.
 
Op 18 juni van dit jaar verscheen de veel besproken milieu-encycliek Laudato Si’ van paus Franciscus. De datum van Werelddierendag – 4 oktober – vindt zijn oorsprong in de feestdag van de heilige Franciscus van Assisi. Onlangs, op 30 september 2016, is in Seoel De eerste boeddhistische wereldconferentie voor de rechten van het dier gehouden. Er komt dus vanuit confessionele hoek ook een constructieve bijdrage aan het debat.