wilde olifanten op Sri Lanka

Wat de koe betekent voor het Nederlands landschap is de Indische of Aziatische olifant voor Sri Lanka. Met die aantekening, dat er op Sri Lanka wilde olifanten voorkomen in de natuur. Olifanten in India en Sri Lanka worden – in tegenstelling tot in Afrika – gedomesticeerd tot huisdieren. Bij ceremoniële aangelegenheden treden ze, fantastisch versierd met prachtige kleden en soms zelfs met led-verlichting, op in religieuze processies. Ze worden met veel zorg en liefde getemd en getraind voor het zware werk in de bosbouw. Ook worden ze als lastdier ingezet voor transport in onbegaanbare streken. Waar de dieren voorheen gebruikt werden als ‘onoverwinnelijke tanks’ in oorlogstijden, zijn ze nu populair op eco-vriendelijke safari’s. Tevens zijn ze een serieuze bron van inkomsten in de toeristenbranche. De Marjo Hoedemaker Elephant Foundation – kortweg MHEF – zet zich in voor olifanten op Sri Lanka met name in het gebied rondom wildreservaat Uda Walawe. Het MHEF-programma is vooral gericht op goodwill kweken voor de olifantenpopulatie bij de lokale bevolking.

MHEF-projecten

De afgelopen jaren zijn al heel wat activiteiten en projecten gerealiseerd. Ze dragen bij aan een beter begrip van de plaatselijke gemeenschap voor de wilde olifanten. De zorgzame en liefdevolle verhouding die de bevolking met de natuur en de wilde olifanten heeft, wordt regelmatig danig op de proef gesteld. Wilde olifanten kunnen onverwacht het dorp bezoeken en de oogst van noeste arbeid in een nacht vernietigen. Ze zijn dol op de gewassen die de boeren op hun landbouwgronden verbouwen. Met verschillende praktische oplossingen ondersteunt een organisatie MHEF de plaatselijke bevolking. Zij helpt de olifantenproblematiek – ook letterlijk – in betere banen te leiden.

de projectbus

De locale projectmedewerkers zijn de trotse eigenaar geworden van een prachtig nieuw busje! Deze nieuwe bus was broodnodig voor de uitvoering van de School Awareness Programmes. Met de projectbus bezoeken de medewerkers van Jayanthe Jayewardene – curator van het Biodiversity and Elephant conservation fonds – de scholen in gebieden waar zogeheten human-elephant-conflicts plaatsvinden. In de afgelopen 2 jaar zijn al meer dan 300 scholen bezocht. Het doel hiervan is kinderen te vertellen over olifanten en hun leefgewoonten. Hiermee wordt het bewustzijn aangewakkerd van het belang van natuurbehoud en een goede relatie tussen mens en dier. Het combineert de leuzen ‘een beter milieu begint bij jezelf’ en ‘kinderen hebben de toekomst’!

brug voor ‘Thalikemayaya’

In januari 2005 is er een brug aangelegd. Een brug over de rivier die de ene helft van de Thalikemayaya dorpsgemeenschap scheidt van de andere helft, die aan de overkant woont. Vóór de komst van deze brug konden de kinderen tijdens het regenseizoen niet naar hun scholen gaan.  Ook konden de bewoners tijdens hevige regenval niet naar de markten om hun spullen te verkopen. Zelfs een doktersbezoek was tijdens de regenperiode niet mogelijk als je aan de ‘verkeerde kant’ van de rivier woonde! Buiten die natte periode is er altijd wel een doorwaadbare plaats te vinden in de half droog liggende bedding van de rivier. Maar om daar dan gebruik van te kunnen maken moet je wel goed ter been zijn. Voor oudere of minder valide mensen zijn de steile hellingen aan de oevers vaak net een ‘brug te ver’. Zelfs de volwassenen dienen over een stevig gestel te kunnen beschikken om over de vaak losliggende stenen in de rivierbedding zonder kleerscheuren aan de overkant te komen. De enige overgang die in aanmerking komt is een brug die kilometers ver van het dorp verwijderd ligt. Deze nieuwe brug is dus een aanwinst voor jong en oud, die de bedrijvigheid en de economie van de hele gemeenschap ten goede komt.

het community center

Eind 2006 is de fundering gelegd voor dit nieuwe dorpshuis. De ingebruikname ervan, ruim eenjaar later, is groots gevierd door de hele gemeenschap van het dorp. Er wachtte Marjo en Liesbeth een warm welkom met, naar traditioneel gebruik, veel bloemenkransen en een aller hartelijkste toespraak in het gemeenschapshuis. Het enthousiasme en de dankbaarheid van de inwoners van het dorp is enorm. De MHEF heeft substantieel bijgedragen aan het tot stand komen van dit gebouw. Het dorpshuis gaat onder meer dienst doen als trouwlocatie en als leslocatie voor cursussen. Ook zullen er trainingen gegeven gaan worden, die de dorpsbewoners helpen om activiteiten te ontplooien om nieuwe bronnen van inkomsten zowel binnen als buiten de dorpsgemeenschap aan te kunnen boren. De mensen, gewend als ze waren aan hun open plek met houten palen en plastic muren, vroegen zich bij het zien van de bouwtekeningen hardop af of het niet te groot zou worden. Het is een fraai gebouw geworden, degelijk en ruim van opzet zodat ook meerdere groepen er gelijktijdig gebruik van kunnen maken.

elektrische afrastering

Op 8 augustus 2011 werd in aanwezigheid van Marjo en zijn vrouw Liesbeth een plaquette onthuld vanwege de aanleg van een elektrische afrastering. Ook hieraan heeft de MHEF financieel bijgedragen. Het voorziet in een dringende behoefte aan bescherming tegen loslopende wilde olifanten. Plaatselijke boeren ondervinden regelmatig veel schade aan hun gewassen door vrij rond lopende wilde olifanten. Het is geen uitzondering dat de boeren hun belagers afschieten. De omheining is aangelegd om deze human-elephant-conflicten te verminderen. Met elektrische schrikdraad kunnen corridors worden aangelegd, zodat de loslopende olifanten door goede banen geleid worden. Hierbij worden de bebouwde landbouwgronden van de boeren beschermd.

Schoolbus en afrastering dragen bij aan een efficiënte oplossing voor de conflicten tussen de boeren en de olifanten. De schoolbus worden ingezet om het bewustzijn bij de jeugd aan te wakkeren om op goede voet te blijven staan met olifanten. De afrastering leidt de olifanten weg van de bebouwde boeren gronden.

born free

Ook de Born Free Organisation houdt zich bezig met een elektrische omheining. Deze organisatie werkt sinds 2008 met woongemeenschappen in Rathambalagama, een gebied meer naar het zuiden van Sri Lanka, grenzend aan het Uda Walawa National Park. Zoals alle wildlife waar ook ter wereld, laten ook de olifanten zich hier niet ophouden door een bordje met ‘verboden voor slurfdieren’. Wilde olifanten banjeren – dol als ze zijn op rijst, bananen en kokosnoten – ongehinderd rustig rond waar boeren hun gewassen telen. De Born Free-organisatie geeft de plaatselijke boeren onder meer voorlichting over het kweken van ‘olifant-proof’ gewassen. Dit is behoorlijk succesvol in de omgeving van Rathambalagama. Ook draagt Born Free substantieel bij aan de elektricitetskosten van de schrikdraad omheining.

human-elephant-conflicts

Er wordt in Sri Lanka creatief gesleuteld aan de voortdurende human-elephant-conflicts. Om de hoge elektriciteitsrekening van de afrastering het hoofd te bieden is het Project Fence 2011 van de grond gekomen. Hierbij is een eco-vriendelijk en economisch meer verantwoord plan van palmboom-hagen ontwikkeld. De huidige afrastering, zo’n 1.400 kilometer, loopt door het gebied dat het meest te lijden heeft van de olifanten. Die bescherming is maar voor 5 jaar gegarandeerd.  De aanleg kost Rs 500,000 per kilometer en circa Rs 25,000 jaarlijks aan onderhoud. Dat is respectievelijk ongeveer 3.000 en 150 euro. Een palmboom-haag, daarentegen, staat 100 jaar garant voor de bescherming tegen olifanten. Deze kost slechts Rs 72,000 per kilometer en is de eerste 3 jaar onderhoudsvrij. De aanplant van de bomen, met een tussenruimte van 1,5 meter in 4 rijen dik – zigzag geplaatst – met een 2,5 meter ruimte tussen de rijen zorgt er voor dat olifanten er niet door heen kunnen. Tevens voorziet deze aanplant in een oplossing voor het voedseltekort van olifanten. Palmbomen zijn een belangrijke voedselbron voor olifanten. Bovendien is een palmbomen haag veiliger en minder risico vol voor de dieren. De bomen gaan binnenkort geplaatst worden bij de bestaande elektrische afrastering. Het duurt nog wel een aantal jaren voordat zij tot volle wasdom gekomen zijn en effectief afdoende bescherming kunnen bieden.

Pinnawela olifanten weeshuis

Op weg naar Kandy, een stad in het binnenland, bezoeken Marjo en Liesbeth Pinnawela Orphanage.

Het Pinnawela olifanten weeshuis ligt in Rambukkana, ten noodwesten van de stad Kegalla. Dit is halverwege tussen de huidige hoofdstad Colombo en de antieke koninklijke residentie Kandy in de heuvels van centraal Sri Lanka. Het is opgericht in 1975 door het Wildlife departement van Sri Lanka op een 24 hectaren groot kokosnotenland aan de Maha Oya rivier. Het weeshuis huisvest de wereldwijd grootste kudde olifanten in gevangenschap.

Het weeshuis is oorspronkelijk opgezet om de talloze baby olifanten, die in de jungle zonder moeder gevonden werden, te verzorgen en te beschermen. In de meeste gevallen was de moeder gestorven of om het leven gebracht. Soms werd een baby nog levend in een put gevonden, soms werd de moeder dood in een put aangetroffen. Aanvankelijk was het weeshuis verbonden aan het Wilpattu National Park. Later is het verhuisd naar het toeristencomplex in Bentota. Weer later is het in Dehiwala Zoo in Colombo gehuisvest. Ten slotte is het in 1975 van daaruit in Pinnawela terecht gekomen. In die tijd was de hoop gevestigd op een kern van 5 baby olifantjes, die zowel plaatselijke bezoekers als buitenlandse toeristen – als bron van inkomsten – zouden moeten aantrekken. Pinnawela is ondertussen uitgegroeid tot een wereldwijd bekend weeshuis en heeft inmiddels haar bestaansrecht wel bewezen.

In 1978 is het Pinnawela Weeshuis organisatorisch overgedragen aan de National Zoological Gardens van het Department of Wildlife van Sri Lanka. In 1982 is een gevangenschap-fokprogramma voor het weeshuis gelanceerd.

Het olifantenweeshuis in Pinnawala onderscheidt zich van het Transit Home bij Uda Walawe qua plan en opzet. Vanuit het Transit Home worden de baby olifanten in het Uda Walawe Park weer vrijgelaten. Na goed verzorgd en aangesterkt te zijn, kunnen de dieren in de vrije natuur bejaard en oud worden.