Verrassend bezoek aan het Krugerpark. Hoewel het fysieke aantal Krugerbezoekers nu in coronatijd drastisch is afgenomen, is het bezoekersaantal op de Krugersite de laatste tijd enorm gestegen. In de zoekmachine van Google staat de site op drie verschillende plaatsen momenteel zelfs op pagina 1. Er zijn nu meer dan anderhalf miljoen bezoeken geregistreerd. Ook het YouTube kanaal Hoed & Hoed verheugt zich een stijgend aantal abonnees. Filmpjes gaan plotseling viraal met 60.000 tot meer dan 100.000 bezoekers. Reden voor een blog met een virtueel verrassend bezoek aan het Krugerpark over dieren die verrassend ‘onzichtbaar’ zijn.
Veel nieuws over het Krugerpark in Zuid-Afrika komt er overigens niet binnen. Gelukkig hebben we Tjeerd de Wit nog, onze vrijwillige correspondent uit Pretoria. Hij houdt ons op de hoogte over het wel en wee in Zuid-Afrika en het Krugerpark in coronatijden. De corona-impact lijkt in Zuid-Afrika minder groot dan hier in Nederland. Het Krugerpark is wel weer open, maar Tjeerd heeft het park al tijden niet meer bezocht, laat hij weten. Voor de liefhebber wijst hij op de ‘KrugerExplorer App’, die barstensvol informatie over Kruger National Park zit. Een geweldig digitaal alternatief volgens onze lokale correspondent.
Pasop vir seekoeie vermelden de borden langs de snelwegen onderweg naar het Krugerpark. Eenmaal in het park aangekomen is de bezoeker – grappig genoeg – er dan juist op uit om nijlpaarden in het vizier te krijgen. Erg zichtbaar zijn ze overigens vaak niet. Meestal is alleen het snorkelend geluid te horen of zijn er twee kleine oortjes, twee grote ogen en enorme snuivende neusgaten net boven het wateroppervlak zichtbaar. In het water kunnen ze hun logge lijven beter bewegen. Ze komen alleen aan land om te grazen. Dat gebeurt als de zon ondergaat of minder sterk is en hun huid daardoor minder snel uitdroogt.
Slangen als verrassend bezoek aan het Krugerpark.
Slangen zijn misschien wel de minst zichtbare dieren in het Krugerpark, maar dat ze er in groten getale rondslingeren is wel duidelijk. Dat ‘onzichtbare’ bestaan draagt bij aan de spanning van een onvoorspelbaar verrassend bezoek aan het Krugerpark. Merloth Park ligt, gescheiden door Crocodile River, aan de zuidkant van het Krugerpark. Daar ligt ook het wildlifereservaat van Lionspruit. Alleen daar al ruisen er 18 verschillende soorten slangen door het struikgewas. Dan zijn alleen nog maar de meest voorkomende slangen geteld. Ze komen voor in allerlei soorten en maten. Met verschillende graden van gevaarlijkheid die variëren van giftig, levensgevaarlijk, zeer gevaarlijk, gewoon gevaarlijk en ongevaarlijk. Onder de zeer giftige vallen de Afrikaanse cobra, de boomslang, de Mozambikaanse spuwende cobra, de pofadder en de zwarte mamba. Gewoon giftig is de padadder. De zandrenslang is ook giftig maar niet levensgevaarlijk of levensbedreigend. Niet giftig maar wel gevaarlijk is de Afrikaanse rotspython. Dan heb je nog de Afrikaanse huisslang die niet giftig is, net als de zwakkaak blinde slang die ook ongevaarlijk is. Al met al een verwarrend lijstje. Je dient ze op het uiterlijk te herkennen, immers rustig afwachten hoe ze zich gedragen kan fatale gevolgen hebben. En verder lijkt me ‘gewoon gevaarlijk’ zonder dat het meteen ‘levensgevaarlijk’ of ‘levensbedreigend’ is, ook geen erg geruststellende mededeling voor een relaxte bushwalk.
Verrassingen in het Krugerpark en daarbuiten.
In totaal slingeren er – voor zover bekend – ongeveer 3.500 verschillende soorten slangen rond op de aardbol. Slechts 15 % daarvan is giftig. Handig is dan wel om te weten welke die 15 % precies zijn. Jaren terug bezochten Marjo en ik ieder voorjaar een Europese dierentuin. Er gebeurde altijd wel wat onverwachts bij een bezoek, waarbij we meestal voor een kijkje achter de schermen werden uitgenodigd. Vol vertrouwen liep ik dan achteloos achter mijn broer aan. Daarbij belandde ik een keer plotseling tussen een kudde wilde zebra’s, een andere keer bij een moeder cheetah met een nest jonge welpen of sprong er een een baviaan de hotelkamer binnen. Door op het staartje van onze wildehondenexpeditie in Zimbabwe te klikken leest u hoe dat afliep. Behalve deze enerverende close encounters kreeg ik van Marjo een keer een enorme slang in mijn armen. Ik ben zelf niet zo gek op die dieren, zei hij. Dat het dier ook bij mij niet bovenaan op mijn bucketlist stond, ontging hem in zijn nooit aflatend enthousiasme. Het enorme gewicht van het dier verraste me. De lichaamstemperatuur van het beest was onaangenaam. Het dier leek bloedeloos en levenloos koud.
Slangen, speurneuzen voor het kwaad?
De slang heeft niet zo’n beste reputatie in onze cultuur. Dat is mede te te wijten aan zijn schimmige – om niet te zeggen duivelse – optreden in de Bijbelse verhalen over het begin. Deze vertellen het verhaal van Adam, de eerste mens, en Eva, een rib uit zijn lijf, die door het listige serpent verleid worden te eten van een onrijpe appel die nog niet van de boom gevallen is. Dat jaagt hen per direct het aardse paradijs uit. Fantastische en meeslepende verhalen die ongeveer drieduizend jaar geleden op schrift zijn gesteld. Bijbelwetenschappers buigen zich er tot op de dag van vandaag over. Theologen proberen iedere keer weer om de symbooltaal ervan te verstaan. De slang zelf heeft daar in ieder geval niet zo’n beste reputatie aan overgehouden. Het dier met haar gespleten tong, die in de christelijke cultuur symbool staat voor het opwekken van het giftige verlangen als God te willen zijn, heeft het imago van list en bedrog. In andere culturen zoals de Chinese, krijgt zij een andere betekenis en vaak ook een positiever accent. In de Chinese astrologie bijvoorbeeld wordt de slang opgevoerd als intelligent, communicatief, mysterieus, verfijnd, filosofisch, intuïtief, wisselvallig en gepassioneerd.
Slangen als mysterie.
In de geneeskunde staat de slang als esculaap symbool voor genezing, omdat dit dier herboren kan worden door zijn oude huid af te werpen. Zijn gif heeft de potentie genezing te brengen, maar kan ook de dood veroorzaken. In het oude faraonische Egypte symboliseerde de Uraeuscobra macht en heerschappij over vruchtbaarheid en welvaart. Het prijkt als statussymbool op het befaamde gouden masker van Toetanchamon in Caïro. In de ene cultuur wordt de slang erbij gehaald als statussymbool of om te getuigen van initiatief en succes. In andere culturen staat de slang voor geneeskracht of is zij symbool om het morele kwaad te onderscheiden en te bepalen. De dubbele tong bij reptielen als slangen, skinken en varanen heeft een praktische functie. Met zijn mysterieus gespleten tong kan hij namelijk ‘stereo ruiken’. De neusgaten dienen om te ademen. Ruiken doen reptielen met het puntje van hun tong. Die listige serpenten zijn dus feitelijk voortreffelijke speurneuzen, die ons echter wel behoorlijk bij de neus kunnen nemen.
De koningscobra en een mysterieuze maagdelijke geboorte.
De mystieke koningscobra’s uit Zuidoost-Azië eten ook andere slangensoorten. Zij behoren tot de grootste gifslangen en kunnen wel vijf meter lang worden. Onder verwijzing naar een onderzoek waar ook Freek Vonk aan meewerkte, schrijft Jelle Reumer in zijn wekelijkse rubriek Jelle’s Weekdier in de Trouw van 17 april j.l. over een wel heel opmerkelijke vorm van voortplanting bij een vrouwelijke koningscobra. Zij had zonder enige bemoeienis van het andere geslacht toch nakomelingen gekregen. Het dier had in gevangenschap 24 eieren gelegd, waarvan er twee mannetjes uitkwamen. Ze stierven, klein en misvormd, na korte tijd. Deze voortplantingsstrategie bleek dus niet erg succesvol. Wel is bekend dat het verband tussen de paringsdaad, zwangerschap en voorplanting niet altijd voor de hand ligt. Zo kent de natuur bijvoorbeeld eenvoudige celdeling. Maagdelijke voortplanting is in de mythologie ook een gebruikelijk concept, zoals bij de Egyptische godin/moeder Isis. Goden en godinnen zijn onsterfelijk. Zij zijn niet zoals gewone stervelingen gebonden aan biologische wetten van voortplanting. In een mythologische context is maagdelijke geboorte een magische formule om de goddelijke zuiverheid van de godin te illustreren. De in het artikel genoemde koningscobra maakt kennelijk ook deel uit van dit illustere gezelschap.